Foundation สถาบันสถาปนา ไซไฟอันดับหนึ่งของโลก นิยายวิทยาศาสตร์ชื่อดัง สุดยอดผลงานของ ไอแซค อาซิมอฟ นักเขียนชาวรัสเซียผู้ที่ใช้ชีวิตอยู่ในนิวยอร์ค ในที่สุดก็ได้ฤกษ์เตรียมเป็นซีรีส์ ฉายทางช่อง Apple TV+ ปี 2021
Foundation Trailer
นิยายไซไฟเรื่องนี้มักได้รับการยกย่องให้เป็น 1 ใน 2 สุดยอดนิยายแนวฮาร์ดไซไฟที่ยอดเยี่ยมที่สุดของโลก และสร้างแรงบันดาลใจต่อสังคมและการพัฒนาทางด้านวิทยาศาสตร์อย่างมาก โดยอีกหนึ่งในนั้นคือเรื่องชุด 2001 จอมจักรวาล ของ อาเธอร์ ซี คลาร์ก
สำหรับเรื่อง Foundation Series หรือ นิยายชุดสถาบันสถาปนา กล่าวกันว่า เป็นผลงานที่ทำให้ชื่อของ อาซิมอฟ ซึ่งเป็นอาจารย์สอนวิชาเคมีได้ทะยานขึ้นสู่้การเป็นนักเขียนนิยายไซไฟอันดับต้นๆของอเมริกาอีกด้วย
อาซิมอฟเขียนไว้ในคำนำของนิยายชุดแรกว่า เขาได้แรงบันดาลใจในการเขียนมาจากการมองเห็นภาพของมหานครนิวยอร์คจากบนตึกซึ่งเขาทำงานอยู่ ประกอบกับเขาได้อ่านประวัติศาสตร์ยุคโรมันและสนใจในช่วงเวลาของการรุ่งเรืองและล่มสลายของจักรวรรดิโรมันอย่างมาก
อาสิมอฟ เริ่มเขียนงานเรื่องสั้นไซไฟขึ้นครั้งแรก แล้วส่งไปลงในนิตยสาร Astounding ทางด้าน Campbell ซึ่งเป็นบรรณาธิการอ่านแล้วชอบมาก เขาจึงได้ระดมความคิดให้อาซิมอฟเขียนเรื่องราวต่อเรื่อง กระทั่งผลงานชุดแรกของมหากาพย์เรื่องนี้ก็ถือกำเนิดขึ้น ในชื่อว่า Foundation (สถาบันสถาปนา) แล้วตีพิมพ์เป็นเล่มครั้งแรกในปี ค.ศ.1942
สถาบันสถาปนา เปิดเรื่องราวของ ฮาริ เชลด็อน นักอนาคตประวัติศาสตร์ ผู้ใช้สูตรทางคณิตศาสตร์และสมการที่ิคิดค้นขึ้น เพื่อทำนายอนาคตของจักรวรรดิทางช้างเผือก แล้วระบุว่า จักรวรรดิจะเข้าสู่ยุคมืดเป็นเวลานับหมื่นปี ดังนั้นเพื่อที่จะหาทางย่นย่อช่วงเวลามืดมนดังกล่าว เขาจึงได้ก่อตั้งสถาบันสถาปนา แล้ววางแผนให้ดำเนินการต่างๆที่จะนำไปสู่การย่นย่อยุคมืดให้ลดลงเหลือแค่ 1,000 ปี แล้งหลังจากนั้น สถาบันจะเป็นเสาหลักในการก่อตั้งจักรวรรดิขึ้นใหม่อีกครั้ง
แต่แน่นอนว่า เส้นทางไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ และเมื่อเรื่องราวผ่านไป คำทำสายของเชลด็อน ที่ดูเหมือนแม่นยำ และตระเตรียมการต่างๆ ผ่านแนวคิดทางประวัติศาสตร์และมหภาค ที่มององค์รวมของสังคมที่จะเปลี่ยนผ่านไปโดยไม่ได้สนใจการเคลื่อนไหวของปัจเจกชน นั่นหมายความว่า การกระทำของมนุษย์ที่แม้จะเป็นผู้นำที่ยิ่งใหญ่ หรือมหาบุรุษเพียงไม่กี่คน ก็ไม่อาจจะเปลี่ยนแปลงภาพรวมของสังคมได้
แต่กลายเป็นว่าเมื่อเรื่องราวดำเนินไปกลับไม่ได้เป็นแบบนั้น เมื่อปรากฏผู้ที่ถูกเรียกว่า "มโนมัย" ปรากฎตัวขึ้นมา
ซึ่งเรื่องราวที่น่าสนใจก็คือ นี่เป็นนิยายไซไฟที่อาจจะไม่ได้อ้างอิงหลักการทางวิทยาศาสตร์มากนัก แต่กลับเป็นนิยายที่สะท้อนและเสียดสีประวัติศาสตร์ของโลกตะวันตก นับตั้งแต่อาณาจักรโรมัน ศาสนจักร ยุคกลาง ยุคเรเนซ้องส์ การปฏิวัติ แนวคิดทุนนิยม ไปจนถึงระบอบคอมมิวนิสต์ และนาซีเยอรมัน
ตัวละคร ฮาริ เซ็ลดอน ตัวเอกของเรื่องสถาบันสถาปนานั้น มีผู้วิพากษ์ว่าอาจจะเป็นตัวแทนของอาซิมอฟก็เป็นได้ ในสถานะที่เขารู้ประวัติศาสตร์โลก โดยเฉพาะโลกตะวันตกดังนั้นมันจึงเป็นการง่ายที่เขาจะทำนายว่าจะเกิดอะไรขึ้นกับสังคมมนุษย์อีก
อาซิมอฟยังจงใจจิกกัดอำนาจของบาทหลวงในศาสนาคริสต์ ซึ่งมีอำนาจมากล้นเกินไปในยุคกลางของยุโรป มาใส่ไว้ในเรื่อง แสะท้อนให้เห็นภาพของอำนาจที่คนไม่เข้าใจ แต่ต้องเคารพบูชา ว่าเป็นเพียงกระบวนการหนึ่งซึ่งชนชั้นปกครองนำมาใช้ในการควบคุมสังคม แต่สุดท้ายมันก็จะเกิดการเปลี่ยนผ่านไปยังกลุ่มพ่อค้า ซึ่งจะเข้ามามีอิทธิพลในสังคมยุโรป เช่นเดียวกับที่เกิดขึ้นในตอนจบของนิยายชุดแรกนี้
ความที่สถาบันสถาปนาเป็นนิยายไซไฟเชิงประวัติศาสตร์สังคมนี้เอง ได้ก่อตัวให้เกิดแนวความคิดวิพากษ์สังคมขึ้นมาอย่างมาก เป็นที่ชอบใจของผู้อ่านชาวอเมริกัน เพราะอาซิมอฟสามารถนำ ประวัติศาสตร์ การวิพากษ์สังคม และทฤษฎีการเมืองในวิชารัฐศาสตร์มาตีแผ่ให้คนทั่วไปสามารถรับสารและเสพด้วยความบันเทิงได้นั่นเอง
สำหรับฉบับซีรีส์ เตรียมพบกับเรื่องนี้ได้ทางช่อง Apple TV ในปี 2021 ที่จะถึงนี้ เตรียมรับชมได้เลย
นิยายยอดนิยม 
